Bacak Ülseri: Nedir, Tedavileri, Nedenleri ve Türleri

Bacak ülseri, genellikle dolaşım bozuklukları sonucu bacak bölgesinde gelişen, iyileşmesi uzun süren açık yaralardır. Venöz yetmezlik, arteriyel tıkanıklık, diyabet ve travma en sık nedenler arasında yer alır. Erken tanı, iyileşme sürecini kısaltmada etkilidir.

Bacak ülseri nedenleri ve risk faktörleri arasında uzun süre ayakta kalma, varis, damar hastalıkları, sigara kullanımı ve kontrolsüz diyabet bulunur. Bu durumlar dokuların yeterli oksijen ve besin almasını engelleyerek yara iyileşmesini zorlaştırır.

Bacak ülseri tanısında fizik muayene, doppler ultrasonografi, kan testleri ve gerekirse biyopsi kullanılır. Altta yatan nedenin belirlenmesi, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir.

Bacak ülseri tedavisinde yara bakımının düzenli yapılması, dolaşımın iyileştirilmesi, basınç tedavisi ve enfeksiyon kontrolü esastır. Gerekli durumlarda cerrahi girişim uygulanabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli takip, nüks riskini azaltır.

Bacak Ülseri Nedir?

Bacak ülseri, genellikle alt bacakta oluşan, iyileşmesi uzun süren açık yara veya doku kaybıdır. En sık nedeni venöz yetmezliktir, ancak arteriyel bozukluklar, diyabet veya travmalar da ülser gelişimine yol açabilir. Ciltte ağrı, sızıntı, kötü koku ve enfeksiyon riski ile kendini gösterebilir. Tedavi, yaranın temizlenmesi, basıncın azaltılması ve altta yatan nedenin düzeltilmesini içerir.

Bacak Ülseri Denilen Bu İyileşmeyen Yara Nedir?

Bacak ülserini, cildin alt katmanlarına kadar uzanan ve iyileşme süreci iki haftayı geçen açık bir yara olarak düşünebilirsiniz. Genellikle diz ile ayak bileği arasında, çoğunlukla da bacağın iç yüzünde ortaya çıkar. Bu durumu basit bir sıyrıktan ayıran en temel özellik, cildin sadece yüzeyini değil birden fazla katmanını etkileyen derin bir doku kaybı olmasıdır.

Aslında bacak ülseri bir “semptomdur”, hastalığın kendisi değil. Tıpkı motor arızası olduğunda yanan bir uyarı lambası gibi, bacak ülseri de vücudunuzun dolaşım sisteminde bir sorun olduğunun habercisidir. Yüzeysel bir cilt problemi olarak görülmemelidir, çünkü neredeyse her zaman kan dolaşımını etkileyen altta yatan bir tıbbi durumdan kaynaklanır. Bu yaralar, özellikle ileri yaştaki bireylerde sıkça görülür ve tedavi edilmediğinde hem yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürür hem de önemli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Sıradan Bir Kesik ile Bacak Ülseri Belirtileri Arasındaki Fark Nedir?

Sıradan bir kesik veya çizik olduğunda, vücudumuzun harika bir tamir mekanizması devreye girer ve yara genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine kapanır. Ancak bacak ülseri, bu doğal iyileşme sürecinin işlemediği bir durumdur. Peki, neden? Çünkü sorunun kaynağı yaranın kendisi değil yaranın iyileşmesini engelleyen derindeki bir problemdir.

Bu problemi bir yol inşaatına benzetebiliriz. Yoldaki küçük bir çatlak (sıradan yara) kolayca onarılabilir. Ancak yolun altındaki temel (dolaşım sistemi) bozuksa, yüzeyde sürekli olarak derin çukurlar (ülserler) açılacaktır. Siz bu çukuru ne kadar doldurursanız doldurun, alttaki sorun çözülmedikçe yara tekrar açılır. Bacak ülserlerinin arkasındaki bu “bozuk temel” genellikle toplardamarlardaki (venöz yetmezlik) veya atardamarlardaki (arteriyel hastalık) kan akışının zayıf olmasıdır. Yetersiz kan akışı, hasarlı dokunun kendini onarmak için ihtiyaç duyduğu oksijen ve besinleri alamaması anlamına gelir. Bu yüzden bacak ülserleri kendiliğinden iyileşmez ve hem yaranın kendisine hem de altta yatan dolaşım sorununa yönelik uzman bir tıbbi tedavi gerektirir.

Bir Yara Ne Zaman ‘Kronik Ülser’ Olarak Adlandırılır?

Tıbbi olarak bir yaranın normal iyileşme sürecinden saptığı noktada kronikleştiği kabul edilir. Genel kanıya göre, doğru bakıma rağmen bir yara iki ila dört hafta içinde belirgin bir iyileşme göstermiyorsa artık “kronik ülser” olarak sınıflandırılır. Eğer bir yara üç aydan uzun bir süredir sizinle birlikteyse, bu durum kesinlikle kronik bir vaka olarak kabul edilir. Travma veya ameliyat sonrası oluşan akut yaraların dört hafta içinde iyileşme yoluna girmesi beklenir. Kronik ülserler ise altta yatan karmaşık nedenler yüzünden bu normal iyileşme sürecine bir türlü giremezler.

Genel Bacak Ülseri Belirtileri Nelerdir ve Nelere Dikkat Etmeliyim?

Bacak ülserinin belirtileri altta yatan nedene göre farklılık gösterse de bazı ortak özellikler hastaların dikkatini çekebilir. Bu belirtiler vücudunuzun size gönderdiği önemli sinyallerdir. Bacak ülserinin genel belirtileri şunlardır:

• İki haftadan uzun süredir iyileşmeyen açık yara
• Yaradan sıvı sızması (akıntı veya irin)
• Etkilenen bacakta ağrı, sızlama veya ağırlık hissi
• Bacakta kaşıntı
• Ayak bileği veya bacakta şişlik (ödem)
• Yaranın etrafındaki deride renk değişikliği (kahverengi, mor, kırmızı lekeler)
• Yara çevresindeki deride sertleşme, parlama veya kuruluk
• Yaradan gelen kötü koku
• Eğer bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, durumu hafife almamak ve bir uzmana danışmak en doğru adımdır.

Bacak Ülserinin Ana Türleri Nelerdir ve Ülser Neden Olur?

Bacak ülserlerinin %90’ından fazlası damar hastalıklarından kaynaklandığı için doğru tedavinin ilk adımı, sorunun kaynağını yani ülserin türünü doğru belirlemektir. Bu “ülser neden olur?” sorusunun cevabını bulmamızı sağlar. Üç ana tür bulunmaktadır:

Venöz Ülserler: Tüm vakaların büyük çoğunluğunu (%60-90) oluşturan en yaygın türdür. Toplardamarlardaki kan akışı probleminden kaynaklanır.

Arteriyel Ülserler: İkinci en sık görülen türdür (%5-20). Atardamarlardaki kan dolaşımı zayıflığından oluşur.

Diyabetik (Nöropatik) Ülserler: Diyabet hastalarında görülür ve sinir hasarı ile zayıf kan dolaşımının birleşiminden kaynaklanır.

Bazen hastalarda hem venöz hem de arteriyel problemler bir arada bulunabilir. Bu duruma “karışık etiyolojili ülser” denir ve tedavisi daha karmaşık bir yaklaşım gerektirir.

En Sık Görülen Venöz Bacak Ülseri Neden Kaynaklanır?

Venöz ülser, bacak toplardamarlarındaki bir “drenaj” sorunundan kaynaklanır. Toplardamarları, kirli kanı bacaklardan kalbe taşıyan borular gibi düşünebilirsiniz. Bu boruların içinde, kanın yerçekimiyle geriye kaçmasını engelleyen tek yönlü kapakçıklar bulunur. Kronik Venöz Yetmezlik (KVY) durumunda, bu kapakçıklar bozulur.

Bozuk kapakçıklar nedeniyle kan, verimli bir şekilde kalbe dönemez ve bacaklarda, özellikle de ayak bileği çevresinde birikmeye başlar. Bu durum damarların içinde sürekli yüksek bir basınca (venöz hipertansiyon) yol açar. Bu yüksek basınç, zamanla en küçük kan damarlarına (kılcal damarlar) zarar verir, cildin incelmesine, hassaslaşmasına ve renginin değişmesine neden olur. Bu kadar kırılgan hale gelmiş bir cilt, en ufak bir darbe veya kaşıma ile kolayca yırtılır. Altta yatan yüksek basınç nedeniyle de bu yara bir türlü iyileşemez ve venöz ülsere dönüşür.

Ağrılı Arteriyel Ülserin Arkasındaki Nedenler Nelerdir?

Arteriyel ülser ise bir “beslenme” sorunudur. Atardamarları, dokulara oksijen ve besin taşıyan temiz su boruları olarak hayal edin. Periferik Arter Hastalığı (PAH) durumunda, bu borular damar sertliği (ateroskleroz) nedeniyle zamanla daralır veya tıkanır. Bu tıkanıklığın en büyük sorumluları ise sigara, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve diyabettir.

Daralmış atardamarlar, bacak ve ayak dokularına yeterli miktarda oksijen ve besin taşıyamaz. Kan akışının bu şekilde azalmasına “iskemi” denir. Oksijensiz kalan dokular, tıpkı susuz kalmış bir çiçek gibi solar, hasar görür ve sonunda ölür (nekroz). Kan akışının kritik derecede azaldığı bir bölgede meydana gelen en ufak bir kesik veya morluk bile iyileşemez ve hızla derin, ağrılı bir arteriyel ülsere dönüşür. Bu ülserler genellikle kalbe en uzak ve kan akışının en zayıf olduğu ayak parmakları veya topuk gibi bölgelerde ortaya çıkar.

Diyabet Hastalarında Görülen Ayak Ülseri Neden Bu Kadar Önemlidir?

Diyabetik ayak ülseri, diyabetin yol açtığı iki büyük sorunun tehlikeli bir birleşimidir: sinir hasarı (nöropati) ve zayıf kan dolaşımı. Bu ülserlerin oluşum mekanizması oldukça karmaşıktır.

Yüksek kan şekeri, zamanla sinirlere zarar verir. Özellikle “duyusal nöropati”, hastaların ayaklarındaki ağrı, sıcaklık veya basınç hissini kaybetmesine neden olur. Bu arabanızdaki uyarı ışıklarının bozulması gibidir; bir sorun olsa bile haberiniz olmaz. Hasta, ayağına batan bir çiviyi, sıkan bir ayakkabının oluşturduğu su toplanmasını veya küçük bir kesiği fark etmeyebilir. Buna ek olarak diyabetin hızlandırdığı damar sertliği de kan akışını bozarak yaraların iyileşmesini engeller. Sonuç olarak fark edilmeyen bir yaralanma, zayıf kan akışı nedeniyle iyileşemez ve kolayca enfekte olarak uzuv kaybına kadar gidebilen ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle diyabet hastalarının ayak bakımı hayati önem taşır.

Venöz Ülser Kendini Hangi Belirtilerle Gösterir?

Venöz ülserleri diğerlerinden ayıran oldukça tipik belirtiler vardır. Bu belirtileri bilmek, doğru teşhis için önemli ipuçları verir. Bir venöz ülserin karakteristik özellikleri şunlardır:

Konum: Genellikle bacağın iç tarafında, ayak bileği kemiğinin hemen üzerinde (“tozluk bölgesi”).

Görünüm: Genellikle büyük, sığ ve kenarları düzensiz bir yara.

Yara Yatağı: Genellikle kırmızı renktedir ve üzerinde sarımsı bir fibrin tabakası bulunur:

Akıntı: Orta ila bol miktarda akıntı nedeniyle “ıslak” bir görünüme sahiptir.

Ağrı: Genellikle künt, sızlayıcı bir ağrı vardır. En tipik özelliği, bacağı yukarı kaldırmakla (eleve etmekle) ağrının hafiflemesidir.

Çevre Cilt: Bacakta şişlik (ödem), kahverengimsi lekeler, sertleşmiş ve kösele gibi bir cilt dokusu ve varisli damarlar sıkça görülür.

Arteriyel Ülserin Ayırt Edici Özellikleri ve Belirtileri Nelerdir?

Arteriyel ülserler, yetersiz kan akışının bir sonucu olduğu için venöz ülserlerden oldukça farklı bir tablo çizerler. Arteriyel ülserin tanısal özellikleri aşağıdaki gibidir:

Konum: Genellikle ayak parmaklarının uçları, topuklar veya ayak bileğinin dış tarafı gibi kemik çıkıntılarının üzerinde.

Görünüm: Kenarları keskin, düzgün ve “zımba ile delinmiş” gibi görünen derin bir yara.

Yara Yatağı: Soluk, gri veya kan akışı olmadığı için siyah (nekrotik) olabilir.

Akıntı: Genellikle çok az akıntı vardır veya hiç yoktur, bu nedenle “kuru” bir görünümü vardır:

Ağrı: Çok şiddetli, keskin ve yanıcı bir ağrı mevcuttur. Ağrı, özellikle geceleri veya bacak yukarı kaldırıldığında artar, bacağı yataktan aşağı sarkıtmakla geçici olarak hafifler.

Çevre Cilt: Genellikle dokunulduğunda soğuk, soluk veya morarmış görünümdedir. Cilt parlak, gergindir ve o bölgede tüyler dökülmüştür.

Diyabetik Ayak Ülserini Diğerlerinden Ayıran Belirtiler Hangileridir?

Diyabetik ayak ülserleri, genellikle sinir hasarının eşlik etmesi nedeniyle kendine özgü ve tehlikeli özellikler taşır. Bu ülserlerin tipik bulguları şunlardır:

Konum: En sık ayağın tabanında, topukta veya parmak uçları gibi basınca maruz kalan bölgelerde.

Görünüm: Etrafı genellikle kalın bir nasır (kallus) tabakası ile çevrilidir. Bu en ayırt edici özelliklerinden biridir.

Ağrı: Sinir hasarı (nöropati) nedeniyle genellikle ağrısızdır. Bu ağrısızlık, yaranın fark edilmesini geciktirerek enfeksiyon riskini artırır.

Enfeksiyon Bulguları: Kızarıklık, şişlik, ısı artışı, kötü kokulu akıntı gibi enfeksiyon belirtileri sık görülür ve acil müdahale gerektirir.

Bacak Ülseri Teşhisi İçin Hangi Bölüme Başvurulmalı ve İlk Muayenede Neler Yapılır?

Bacağınızda iyileşmeyen bir yara fark ettiğinizde, başvurmanız gereken doğru adres bir Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanıdır. Çünkü problemin kökeni olan damar sistemini en iyi değerlendirecek ve tedavi edecek olan hekim odur. İlk muayenede, teşhis süreci bir dedektif gibi ilerler. Hekim, önce şikayetlerinizin ne zaman başladığını, diyabet veya sigara gibi risk faktörlerinizi ve genel sağlık geçmişinizi öğrenmek için detaylı sorular sorar. Ardından her iki bacağınızı da dikkatle muayene eder. Bu muayenede yaranın yeri, boyutu, derinliği gibi özelliklerinin yanı sıra bacaklardaki şişlik, renk değişikliği, ısı farkı gibi ipuçları aranır. Atardamar kan akışının ilk değerlendirmesi için ayaklardaki nabızların elle kontrol edilmesi de bu ilk adımın önemli bir parçasıdır.

Doppler Ultrasonu Damar Problemini Nasıl Tespit Eder?

Doppler ultrasonu, bacak ülseri teşhisinde kullanılan en temel ve en değerli araçlardan biridir. Bu testi, damarlarınızın içindeki kan akışını gösteren bir “yol kamerası” gibi düşünebilirsiniz. Ses dalgaları kullanılarak yapılan bu ağrısız ve zararsız test sayesinde, damarların içini net bir şekilde görebiliriz.

Venöz Ülserler İçin: Venöz Doppler ile toplardamarlardaki kapakçıkların bozuk olup olmadığını (venöz reflü) ve kanın geriye doğru kaçıp kaçmadığını tespit ederiz. Ayrıca damar içinde pıhtı (DVT) olup olmadığını da bu testle anlarız.

Arteriyel Ülserler İçin: Arteriyel Doppler ise atardamarlardaki daralmaların veya tıkanıklıkların yerini ve ciddiyetini belirlememizi sağlar. Böylece kan akışının ne kadar azaldığını net bir şekilde ortaya koyarız.

Ayak Bileği-Kol Basınç İndeksi (ABİ) Testi Tedavi İçin Neden Bu Kadar Kritik?

ABİ (Ankle-Brachial Index) testi, basit ama hayati öneme sahip bir testtir. Bu testle, tansiyon aleti ve bir Doppler cihazı kullanarak ayaktaki kan basıncını koldaki kan basıncıyla karşılaştırırız. Bu oran bacaklarınıza yeterli kan gidip gitmediğini gösteren en güvenilir ve basit yöntemdir. ABİ testi, özellikle venöz ülser hastalarında tedavinin güvenliği için kritik bir rol oynar. Venöz ülserlerin ana tedavisi kompresyon (basınçlı bandaj) tedavisidir. Ancak eğer hastada aynı zamanda ciddi bir atardamar hastalığı (düşük ABİ değeri) varsa, bacağa yüksek basınç uygulamak kan akışını daha da azaltarak doku hasarına ve çok tehlikeli sonuçlara yol açabilir. ABİ testi, bu riski ortadan kaldırarak güvenli bir tedavi planı oluşturmamızı sağlar.

Diyabetik Ayak Ülserinde Kemik Enfeksiyonu (Osteomiyelit) Nasıl Anlaşılır?

Diyabetik ayak ülserlerinde en büyük tehlikelerden biri enfeksiyonun kemiğe sıçramasıdır (osteomiyelit). Bunu erken teşhis etmek, uzuv kaybını önlemek için hayati önem taşır. Teşhis için birkaç yöntem kullanırız. “Probe-to-bone” (probun kemiğe teması) adı verilen basit bir ofis testinde, yaranın tabanına steril bir aletle dokunulduğunda sert bir kemik dokusu hissediliyorsa, osteomiyelit şüphesi çok yüksektir. Kan testlerinde bazı iltihap belirteçlerinin (ESR, CRP) yüksek olması da önemli bir ipucudur. Ancak en kesin tanı için görüntüleme yöntemlerine başvurulur. İlk olarak röntgen çekilse de kemikteki enfeksiyonu en erken ve en net gösteren yöntem MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme)’dir.

Tüm Ülser Tipleri İçin Doğru Yara Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Altta yatan damar sorunu çözülmeden tek başına yara bakımı ülseri kalıcı olarak iyileştiremez. Ancak doğru yara bakımı, iyileşme ortamını hazırlamak ve enfeksiyonu önlemek için tedavinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bu süreç üç temel adımdan oluşur: yaranın temizlenmesi, ölü dokuların arındırılması (debridman) ve uygun pansuman materyali ile kapatılması. Temizlik genellikle serum fizyolojik ile nazikçe yapılır. Debridman ise yara yatağındaki iyileşmeyi engelleyen ölü dokuların bir sağlık profesyoneli tarafından temizlenmesi işlemidir. Bu sağlıklı dokuların büyümesini teşvik eder. Son olarak yaranın durumuna göre seçilen modern pansuman malzemeleri ile yara yatağının nemli kalması sağlanır, bu da iyileşmeyi hızlandırır.

Venöz Bacak Ülseri Tedavisi Nasıl Yapılır?

Venöz ülser tedavisinin amacı, bacakta biriken kanın neden olduğu yüksek basıncı (venöz hipertansiyon) ortadan kaldırmaktır. Bunun için iki temel tedavi yöntemi uygulanır.

Kompresyon Terapisi: Bu tedavinin temel taşıdır. Çok katmanlı özel bandajlar veya kişiye özel ölçülerle hazırlanan varis çorapları ile bacağa kontrollü bir basınç uygulanır. Bu basınç, kanın damarlarda göllenmesini engeller, şişliği azaltır ve kanın kalbe dönüşünü destekleyerek yaranın kapanmasını sağlar.

Altta Yatan Damar Yetmezliğinin Tedavisi: Sadece yarayı kapatmak yetmez, sorunun kaynağını kurutmak gerekir. Bunun için bozuk olan toplardamarı kapatmaya yönelik Endovenöz Termal Ablasyon (Lazer veya Radyofrekans) veya Skleroterapi (Köpük Tedavisi) gibi minimal invaziv yöntemler kullanılır. Bu modern yöntemlerle, sorunlu damar içeriden kapatılır ve kan akışı sağlıklı damarlara yönlendirilir. Bu işlem hem mevcut ülserin iyileşmesini sağlar hem de gelecekte yeni ülserlerin oluşmasını engeller.

Arteriyel Ülser Tedavisinde Amaç Nedir ve Hangi Yöntemler Kullanılır?

Arteriyel ülser tedavisinde tek ve net bir amaç vardır: tıkalı olan atardamarı açarak bacağa tekrar kan gitmesini sağlamak (revaskülarizasyon). Bacağın beslenmesi sağlanmadan yaranın iyileşmesi imkansızdır. Bunun için uygulanan girişimsel tedaviler şunlardır:

Anjiyoplasti ve Stentleme: Tıpkı kalp damarlarında olduğu gibi, kasıktan küçük bir iğne ile girilerek tıkalı bacak damarına ulaşılır. Bu damar bir balon yardımıyla genişletilir (anjiyoplasti) ve tekrar daralmasını önlemek için genellikle bir metal kafes (stent) yerleştirilir.

Bypass Ameliyatı: Damardaki tıkanıklık çok uzun veya anjiyoplastiye uygun değilse, kan akışını tıkanıklığın ilerisine taşımak için vücudun başka bir yerinden alınan bir damar veya yapay bir damar kullanılarak bir “köprüleme” (bypass) yapılır.

Diyabetik Ayak Ülseri Tedavisinde Nelere Odaklanılır?

Diyabetik ayak ülseri tedavisi, birden fazla cephede savaşmayı gerektiren kapsamlı bir yaklaşımdır. Tedavinin temel direkleri şunlardır:

Off-loading (Basınç Azaltma): Yaranın iyileşmesine izin vermek için o bölge üzerindeki basıncı ortadan kaldırmak en önemli adımdır. Bunun için özel alçılar (Total Kontak Alçı), özel ayakkabılar veya ortezler kullanılır.

Enfeksiyon Kontrolü: Enfeksiyon varsa, derin doku kültürü alınarak doğru antibiyotiklerle agresif bir şekilde tedavi edilmelidir.

Kan Şekeri Kontrolü: Kan şekeri seviyelerinin sıkı bir şekilde kontrol altında tutulması, vücudun enfeksiyonla savaşma ve yarayı iyileştirme kapasitesini artırır.

Revaskülarizasyon: Eğer hastada aynı zamanda atardamar tıkanıklığı da varsa (nöroiskemik ülser), kan akışını artırmak için anjiyoplasti veya bypass gibi girişimler mutlaka yapılmalıdır.

İyileşmeyen Yaralar İçin Geliştirilen Deri Greftleri Nasıl Çalışır?

Standart tedavilere yanıt vermeyen, inatçı kronik yaralarda bazen daha ileri teknolojilere başvurmak gerekir. Biyomühendislik ürünü olan deri ikameleri veya deri greftleri bu durumlarda devreye girer. Bu ürünler, laboratuvarda geliştirilmiş, cildin yapısını taklit eden özel örtülerdir. Yaranın üzerine yerleştirildiklerinde, vücudun kendi hücrelerinin içine doğru büyüyebileceği bir “iskele” görevi görürler. Aynı zamanda, iyileşme sürecini uyaran büyüme faktörleri salgılayarak yara kapanmasını hızlandırırlar. Özellikle diyabetik ve venöz ülserlerde yara kapanma oranlarını artırdıkları kanıtlanmıştır.

Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT) İyileşme Sürecine Nasıl Katkı Sağlar?

Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT), özellikle iyileşmesi zor diyabetik ayak ülserleri gibi durumlarda kullanılan güçlü bir yardımcı tedavi yöntemidir. Bu tedavide hasta, basıncı normal atmosfer basıncının 2-3 katına çıkarılmış özel bir odada %100 saf oksijen solur. Bu sayede kanın taşıdığı oksijen miktarı normalin katbekat üzerine çıkar. Oksijenden zengin bu kan, dokulara ulaştığında iyileşme sürecini birçok yönden destekler. Yeni kan damarlarının oluşumunu (anjiyogenez) teşvik eder, vücudun enfeksiyonla savaşma yeteneğini artırır ve büyüme faktörlerinin salınımını tetikler.

Venöz Ülserlerin Tekrarlamasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Venöz ülserler iyileştikten sonra bile, altta yatan venöz yetmezlik kontrol altına alınmazsa tekrarlama eğilimindedir. Bunu önlemek için hayat boyu dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:

• Reçeteli kompresyon çoraplarını düzenli olarak giymek
• Günde birkaç kez bacakları kalp seviyesinin üzerine kaldırmak
• Düzenli yürüyüş gibi egzersizler yapmak
• Fazla kilolardan kurtulmak
• Uzun süre hareketsiz ayakta durmaktan veya oturmaktan kaçınmak
• Cildi temiz ve nemli tutarak bütünlüğünü korumak

Arteriyel Ülser Riskini Azaltmak İçin Atardamar Sağlığı Nasıl Korunur?

Arteriyel ülserleri ve altında yatan Periferik Arter Hastalığını önlemek, damar sağlığını korumaya yönelik bir yaşam tarzı benimsemeyi gerektirir. Atılabilecek en önemli adımlar şunlardır:

• Sigarayı tamamen bırakmak (en önemli adım)
• Düzenli bir yürüyüş programı uygulamak
• Doymuş yağ ve kolesterolden fakir beslenmek
• Diyabeti kontrol altında tutmak
• Yüksek tansiyonu yönetmek
• Yüksek kolesterolü ilaç ve diyetle düşürmek
• Ayakları küçük yaralanmalardan korumak

Diyabet Hastaları İçin Günlük Ayak Bakımı Rutini Nasıl Olmalı?

Diyabet hastaları için günlük ayak bakımı, bir lüks değil uzuv kaybını önlemek için hayati bir zorunluluktur. Bu basit ama etkili günlük rutin, ülser oluşumunu büyük ölçüde engelleyebilir:

• Ayaklarınızı her gün (özellikle tabanını ve parmak aralarını) bir ayna yardımıyla kontrol edin.
• Kesik, su toplaması, kızarıklık, şişlik veya renk değişikliği olup olmadığına bakın.
• Ayaklarınızı her gün ılık su ve yumuşak bir sabunla yıkayın.
• Yıkama sonrası parmak araları dahil olmak üzere ayağınızı nazikçe ve tamamen kurulayın.
• Cildin kuruyup çatlamasını önlemek için (parmak araları hariç) nemlendirici losyon sürün.
• Tırnakları batmaya neden olmayacak şekilde düz kesin ve köşelerini nazikçe törpüleyin.
• Asla çıplak ayakla yürümeyin.
• Ayağınıza iyi oturan, koruyucu ve rahat ayakkabılar giyin.
• Ayakkabılarınızı giymeden önce içlerinde yabancı bir cisim olup olmadığını elinizle kontrol edin.

Bacak Ülserinde Enfeksiyonun Tehlikeli Belirtileri Nelerdir?

Açık bir yara olan bacak ülseri her zaman enfeksiyon riski taşır. Enfeksiyon, tedaviyi zorlaştıran ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen tehlikeli bir durumdur. Aşağıdaki uyarı işaretlerinden herhangi birini fark ederseniz derhal doktorunuza başvurmalısınız:

• Yara çevresindeki ağrının ani ve şiddetli bir şekilde artması
• Yaradan gelen akıntının renginin yeşile dönmesi veya kötü kokulu olması
• Yaranın etrafındaki deride artan kızarıklık, ısı artışı ve şişlik
• 37.8°C’yi aşan ateş veya titreme
• Genel olarak kendini hasta ve halsiz hissetme

Hangi Durumlarda Derhal Acil Servise Gidilmelidir?

Bazı durumlar acil servise başvurmayı gerektiren ciddi bir soruna işaret edebilir. Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden en yakın acil servise gitmelisiniz:

• Yara derinse ve alttan kemik veya tendon görünüyorsa
• Etkilenen bacağınızın üzerine basamıyor veya yürüyemiyorsanız
• Ateşle birlikte yukarıda sayılan enfeksiyon belirtileri varsa
• Bacak aniden şişer, soluklaşır veya diğer bacağa göre belirgin şekilde soğursa (Bu bacağa giden kan akışını tamamen kesen akut bir atardamar tıkanıklığının işareti olabilir ve acil müdahale gerektirir.)
• Diyabet hastasıysanız, ayağınızdaki herhangi bir yeni yarayı derhal bir profesyonelin görmesi gerekir.

Bacak Ülseri İçin Neden Bir Kalp ve Damar Cerrahına Görünmelisiniz?

Bacak ülseri tedavisinin neden bir ekip işi olduğunu ama bu ekibin liderinin neden bir Kalp ve Damar Cerrahı olması gerektiğini özetleyelim. Yara bakım hemşireleri, podologlar, dermatologlar bu süreçte çok değerli katkılar sunsalar da sorunun kökenine inerek kalıcı bir çözüm sunma yeteneği damar cerrahındadır.

Bunun sebebi basittir: Bacak ülserlerinin %90’dan fazlasının temel nedeni damar sistemindeki bir bozukluktur. Kalp ve Damar Cerrahı, Doppler ultrason ve ABİ testi gibi özel tanı yöntemleriyle ülserin venöz mü, arteriyel mi, yoksa karışık mı olduğunu kesin olarak belirleyen uzmandır. Sadece yara pansumanı yapmak, temeli çürük bir binanın duvarlarını boyamaya benzer; bir süre iyi görünür ama bina eninde sonunda yıkılır. Kalıcı iyileşme, altta yatan damar probleminin çözülmesini gerektirir.

Venöz Ülserler İçin: Damar cerrahı, sorunun kaynağı olan venöz reflüyü ortadan kaldırmak için endovenöz ablasyon ve skleroterapi gibi kesin tedavi yöntemlerini uygular.

Arteriyel Ülserler İçin: Bacağa hayati önem taşıyan kan akışını yeniden sağlamak için anjiyoplasti, stentleme ve bypass ameliyatı gibi revaskülarizasyon prosedürlerini gerçekleştiren tek uzman damar cerrahıdır.

Kalp ve Damar Cerrahı, ilk teşhisten tedaviye, uzun vadeli takipten önleme stratejilerine kadar tüm süreci yönetir. Bu sadece yaranızı değil genel damar sağlığınızı iyileştiren bütünsel bir yaklaşımdır. Bu nedenle bacağınızdaki iyileşmeyen yara için başvuracağınız doğru kapı, sorunun temelini çözerek kalıcı iyileşmeyi mümkün kılan Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanının kapısıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Prof. Dr. Yavuz Beşoğul

Prof. Dr. Yavuz Beşoğul, 25 yılı aşkın deneyime sahip bir Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanıdır. Türkiye’de kapalı kalp ve atan kalpte bypass ameliyatlarının öncülerindendir. Bugüne kadar binlerce başarılı ameliyat gerçekleştirmiş, ulusal ve uluslararası dergilerde 100’den fazla bilimsel makale yayımlamıştır.