Buerger Hastalığı Nedir?

Buerger hastalığı, genellikle sigara içen genç erkeklerde nadir görülen vasküler iltihaplamaya bağlı bir hastalıktır.
Özellikle 20-40 yaşlarında erkeklerde ayak parmaklarını tutarak başlayan hastalık maalesef ilerleyen dönemlerde ayak parmaklarında yaralar açılması ve beslenme bozukluğu sonrası kesilmesine kadar götürebilir.

Bazen el parmakları da hastalığa iştirak eder. Zamanında tanı konulamazsa buerger hastalığı parmaklardan ayaklara kadar ilerler. Hastalığın başında sadece bir veya birden fazla ayak parmaklarında yürümekle ağrı olması nedeniyle önemsenmez.

İstirahatte de ağrı ve üşüme başlayınca veya parmaklarda morarma olunca korkarak doktora müracaat edilir. Yapılan fizik muayene ve bilgisayarlı tomografik anjiografi sonrası kolayca tanı konur. Asıl sorun tedavinin doğru ve zamanında başlanmasıdır. Çoğunlukla ilaç tedavisine yanıt vermez. Hastalığı kabullenmek ve tedaviye tam uyum sağlamak önemlidir

Buerger Hastalığı Hakkında Herşey

Prof.Dr.Yavuz Beşoğul

Buerger Hastalığı Neden Olur?

Buerger hastalığı; genellikle sigaradan damarların iltihaplanmasına neden olan bir durumdur. Sigara, damarların iç yüzeyini tahriş eder ve iltihaplanmayı teşvik eder; bu durumda, kan akışı güçlükle oluşur.

Buerger hastalığının, özellikle de genç erkeklerde bir sorun olmasının nedeni, kesin genetik nedenler yerine, çevresel ve genetik faktörlerin bir kombinasyonu olabilir. İltihaplanma neticesinde, damarlar daralır ve tıkanır; bu da, vücudun uzuvlarına kanın ulaşamaması anlamına gelir.

Bu durumun sonucu olarak, hastalığın seyri ilerledikçe ağrılar, soğukluk hissi ve doku hasarı ortaya çıkar. Buerger hastalığı tedavi edilmezse, kan akışı tamamen durur ve hastada önemli komplikasyonlar meydana gelebilir.

Buerger Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yapılan cerrahi tedaviye sempatektomi ameliyatları denir. Ayağın ince çaplı arterlerini daraltan sempatik sinir dediğimiz zinciri çıkarma işlemidir. Ayak parmakları için karından, el parmakları için koltukaltından  küçük bir kesi yapılarak sempatik zincir bulunur ve sadece ilgili kısım çıkarılır.

Bu nedenle tecrübeli cerrahlar tarafından yapılan bu ameliyatlarda hiçbir komplikasyon gelişmez. Malesef bazı hastalar internet üzerinde yaptığı aramalarda komplikasyon olarak erkeklerde kısırlık yaptığını okuyarak korkmaktadırlar.  Oysa ki bu komplikasyon çıkarılan sempatik zincirin çok altında oluşabilir. Kısaca o bölgeye ulaşmak zordur ve imkansızdır. Çok uzun yıllardır yapılan bu tedavi buerger hastalığının halen iyi tedavi yöntemi olduğu bilimsel yayınlarda ispatlanmıştır.

Kimlerde Buerger Hastalığı Görülür?

Buerger hastalığı genellikle genç erkeklerde 20 ila 40 yaş arasında görülür. Erkeklerde çok sık bulunmasının bir nedeni de hormonal ve genetik faktörlere bağlıdır.

Ayrıca, Doğu ve Güneydoğu Asya’daki Buerger hastalığına rastlanma olasılığı daha yüksektir. Bunu yüksek sigara içme oranları ve çevresel etmenler olabilir.

Buerger Hastalığına Ne İyi Gelir?

Öncelikli sigaranın kesilmesi hastalığın ilerlemesini azaltabilir. Oluşan yarayı iyileştirmek, küçük çaplı atardamarların genişlemesini sağlamak için karından yapılan basit ameliyatlar ve düz kas gevşetici ilaçlar gibi çok basit tedavilerle parmak ve ayak kurtarılabilir.

Buerger Hastalığı Kaç Yaşında Başlar?

Bu hastalık 20-40 yaşları arasında başlamaktadır. Bu, çoğunlukla genç erkeklerde görülen hastalığın yaygın bir sonucudur. Bu birincisi, erken yaşlarda sigara içme eğilimine yaygın olması nedeniyle oluşabilmektedir; özellikle, hastalığı tetikleyen birincil sebeptir.

Ayrıca bu yaş grubunda, insan bağışıklık sistemi, bu spesifik olmayan yanıtlarla tür nedenlerini daha fazla artırır, bu nedenle damarın oluşması daha yaygın hale gelir. İkincisi, erken belirtiler, daha kolay ağrı halinde kendini izlemektedir ve çok daha kötü hale gelir. İşte bu nedenle yaş amacının genç olması, belirli gazların yanı sıra genetik ilintilidir. Bu yüzden erken teşhis ve tedavi çok önemli olabilir.

Hastalık Nasıl Belli Olur?

Bu hastalığın ilk fazlarında hastalar daima ellerde ve ayaklarda ağrı, soğukluk ve uyuşma hissi duyarlar. Sıcaklık olsa bile ayakları bir türlü ısındığı hissi duyulmaz. İlaveten damarların iltihabından dolayı cildin rengi solar ve ciltte damara benzer yaralar olur. Doktor çeşitli muayene ve sorgularla hastalara tanı koyarlar.

Tanı koyma amacıyla kan alımı, x-ray gibi birçok test yapılabilir.

Kan Tahlilinde Çıkar Mı?

Buerger hastalığı, kan tahlilinde direkt olarak görünmez; fakat bazı semptom ve bulgular dolaylı yoldan tahlillerine yansıyabilir. Verilen hastalık, genellikle damar iltihaplanması ile görüldüğü için kan tahlillerinin iltihap belirteçlerini gösterebilir.

Örneğin yüksek sedimantasyon hızı veya C-reaktif protein seviyelerine bakılır; bunlar, vücudun iltihap oluşturduğuna işaret eder.

Ama tüm bu tahlil sonuçları, hastalığı kesin olarak ortaya koymaz; başka nedenlerden ötürü de yükselmiş olabilir.

Dolayısıyla doktorlar, teşhis koymak için hastalığın tıbbi geçmişinden ve fiziki muayenesinden de görsel medyatörleri de kullanmaktadır. Sonuç olarak, kan tahlilinin amacı, bilgi sağlamaktır; ancak tahliller, tanı koymak amacıyla yeterli değildir.

Buerger Hastalığında Yapılan Yanlışlar

Önce ayakta başlayan ağrı önemsenmeyebilir, kısa bir süre sonra da ayak parmaklarında renk değişikliği yine önemsenmeyebilir fakat ayak parmaklarından birinde çıkan yara telaşlandırır ve hemen doktora gidilir. Genellikle de maalesef hekimler bazı merhem ve pomadlar verip tedaviye devam eder. Tedavinin yeterince fayda sağlamadığı ve yaranın büyüyerek ağrının arttığı görülür.

Bunun üzerine acil periferik bilgisayarlı tomografik anjiografi yapılarak Buerger Hastalığı tanısı konulur. Bunun sonucunda da iki yol denenmektedir. Ya kasıktan periferik konvansiyonel anjiografi çekilerek çeşitli tel ve katater yardımlarıyla tıkalı olan damarı agressif zorlamalar ile açmaya çalışırlar ,veya hastaya yapılacak bir şey olmadığını söyleyerek bir takım ilaçlar verirler.

Sonuç; ayak parmağında yara çok fazla büyür, beslenmeyen dokularda enfeksiyon artar, ampütasyon süreci başlar ve her ampütasyon da kesim seviyesi yukarı doğru çıkar, parmaklar, ayak , dizaltı, dizüstü ve bazen de kasık seviyesinden ampütasyon!…..

Buerger Hastalığında Yapılmaması Gerekenler

Bu üzücü sonuçlara ulaşmaması için hastanın ;

1. Hastalığını ve nedenini ,nasıl olduğunu çok iyi bilmesi, benimsemesi gereklidir.
   Buerger Hastalığı genellikle 40 lı yaşlarda kendini gösterir. Nedeni genetik olup, sigara içmek kötüye gidişatı hızlandırır.
2. Ayak veya ayak parmağında ağrı sonrası açılan yara beslenme yani damar tıkanıklığı olabileciğini ilk akla getirmelidir. Yaraya kesinlikle hiçbir pomad sürülmemeli ve antiseptik solüsyonlarla yaranın kuruması sağlanmalıdır. Çünkü oksijenlenmeyen ölü dokular bakteriler için zaten çok iyi besi ortamıdır, üzerine sürülen pomadlar dokuyu sulandırarak enfeksiyonun artmasına ve ilerlemesine neden olur.
3. Çekilen anjiografi sonrası herhangi şekilde tam tıkalı olan arter (atardamar) kesinlikle zorlanmamalı ve tel, katater itilmemelidir. Çünkü buerger hastalığında arter içini oklüze eden (tıkayan) kolesterol plakları değildir. Damar duvarında bir taraftan kaynaklanan ve damar duvarı yapısında yumuşak prolifere (artmış damar iç dokusu) endoteldir , yani tıkanıklık ilerisinde açıklık görülmese bile aşağı seviyelere indikçe prolifere olan duvarın karşı tarafı arasında açıklık mevcut olabilir bu da exploratif ameliyat ile ortaya çıkar bypass şansını yaratabilir. Ayrıca damar iç lümeni çok hassas ve parlaktır. Bu lümenin tel ile çizilmesi sonucu oluşan trombosit kümelenmesi (pıhtı oluşumu) çok hızlı olur ve açılmış gibi görünsede kısa sürede daha şiddetlenir.

4. Buerger hastalığında distal kan akımı olmadığı için ve hastalar genç olduğu için kısa sürede ince yan dallar(kollateraller) oluşarak ayağı besleme yoluna gider. Fakat bu ince dalların akımı stres, soğuk, ağrı vb durumlarda kasılarak (vazokonstrüksiyon) akımı azaltır ve ağrı artışına neden olur. İşte bu ince çaplı damarları kasan sempatik sinir aktivitesi denen sistemdir. Bu sempatik aktivitenin ortadan kaldırılmasıyla (sempatektomi) özellikle de ileri dönemlerde ağrı azalarak yara iyileşmesi başlar.Bu ameliyatın hastaya herhangi bir zararı olmadığı gibi %80-85 oranında fayda sağlamaktadır. Maalesef yanlış bilenler veya bilmeyenleri anlattığı gibi kasıktan yapılmaz, batın yan duvarından minimal invazif teknikle sempatik zincir ve ganglionlar çıkarılır, ayrıca çıkarıldığı bölgede hiçbir sinir yapısı yoktur, yani yanlışlıkla herhangi bir sinir hasar görmez…

5. Oral alınan ilaçların ve antibiyotiklerin hastalıklı yani kan akımı olmayan dokulara ulaşması kesinlikle imkansızdır. Bu nedenle hastalar ilaçların hiç fayda sağlamadığını ve ağrı kesicilerin etkimediğini belirtirler. İskemik ağrıyı sadece santral sinir sisteminden kesmek mümkündür. Bunlar da narkotik analjezikler kırmızı reçeteye tabidir.
6. Çaresizlikten yapılan açık yaraya basınçlı oksijen tedavisi ise doku hasarını arttırabilir ve iyileşmeye fayda sağlamaz.