Kalp Yetmezliği Nedir? Kalp Yetmezliği Belirtileri

Kalp yetmezliği, kalbin vücuda yeterli miktarda kan pompalama kapasitesinin azalması durumudur. Bu, kalp kasının zayıflaması veya sertleşmesi sonucu ortaya çıkar ve organların yeterli oksijen ile beslenememesine yol açar. Durum, kronik ya da akut şekilde gelişebilir.

Belirtileri arasında eforla artan nefes darlığı, bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik, çabuk yorulma, kilo artışı, gece artan öksürük ve yatar pozisyonda nefes darlığı bulunur. İleri evrede istirahatte bile solunum güçlüğü görülebilir.

Kalp yetmezliğinin başlıca nedenleri arasında koroner arter hastalığı, yüksek tansiyon, kalp kapak hastalıkları, kardiyomiyopatiler ve geçirilmiş kalp krizleri yer alır. Diyabet, obezite ve tiroit hastalıkları da riski artırabilir.

Tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, cihaz desteği (ICD, CRT, LVAD) ve ileri vakalarda kalp naklini içerebilir. Düzenli kardiyoloji takibi, semptom kontrolü ve komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.

Kalp Yetmezliği Nedir?

Kalp yetmezliği, kalbin vücuda yeterli miktarda kan pompalayamayacak kadar zayıflaması veya gevşeme fonksiyonunun bozulması durumudur. Bu hastalık, yüksek tansiyon, koroner arter hastalığı, kalp kapak sorunları veya geçirilmiş kalp krizi sonrası gelişebilir. En sık görülen belirtiler arasında nefes darlığı, bacaklarda şişlik, yorgunluk ve çabuk yorulma yer alır. Tedavi ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve ileri vakalarda cihaz veya cerrahi yöntemlerle yapılır.

Kalp Yetmezliği  Vücudu Temelde Nasıl Etkiler?

Kalp yetmezliğini bir su pompası sistemine benzetebiliriz. Eğer pompa zayıflarsa, bahçenin en uzak noktalarına yeterli su gitmez ve aynı zamanda pompanın girişinde su birikmeye başlar. Kalp yetmezliğinde de olan budur. Kalbin pompalama gücü azaldığında, vücutta iki temel sorun ortaya çıkar.

• Birincisi, “ileri akım yetersizliği” dediğimiz durumdur. Bu kalbin organlara ve dokulara yeterli miktarda oksijen zengini kan gönderememesi anlamına gelir. Kaslarınız, beyniniz ve diğer organlarınız ihtiyaç duydukları enerjiyi alamaz. İşte bu yüzden kalp yetmezliği olan kişilerde sürekli bir yorgunluk, halsizlik ve bitkinlik hali görülür. En basit günlük işler bile, örneğin merdiven çıkmak veya alışveriş torbalarını taşımak, bir maraton koşusu gibi gelebilir.
• İkincisi ise “geri göllenme” veya tıbbi adıyla “konjesyon” durumudur. Pompa kanı ileri itemediği için kan, kalbin arkasında, yani damarlarda birikmeye başlar. Bu durum bir trafik sıkışıklığına benzer. Kan, damarların içinde birikir ve artan basınç nedeniyle damar dışına, dokuların arasına sıvı sızmaya başlar. Eğer bu sıvı birikimi akciğerlerde olursa, kişi nefes darlığı yaşar. Bu akciğerlerin adeta “suya batması” gibidir ve özellikle sırtüstü yatarken veya efor sırasında belirginleşir. Eğer sıvı birikimi bacaklar, ayak bilekleri veya karın gibi vücudun diğer bölgelerinde olursa, bu bölgelerde şişlik (ödem) meydana gelir.

Vücudumuz başlangıçta bu durumu telafi etmeye çalışır. Zayıflayan kalbe destek olmak için bir “acil durum modu” devreye girer. Kalp daha hızlı atmaya başlar, damarlar büzülür ve vücut daha fazla sıvı tutar. Kısa vadede bu mekanizmalar hayat kurtarıcı olabilir, ancak uzun vadede yorgun kalbin üzerine daha da fazla yük bindirir. Bu bir kısır döngüye dönüşür ve zamanla kalp yetmezliğinin daha da kötüleşmesine neden olur.

Kalp Yetmezliği’nin Farklı Türleri Nelerdir?

Kalp yetmezliği tek tip bir hastalık değildir; farklı özellikleri olan alt türleri vardır. Doğru kalp yetmezliği tedavisi için bu türleri doğru bir şekilde belirlemek çok önemlidir. Sınıflandırma genellikle üç ana kritere göre yapılır: kalbin pompalama gücü, etkilenen kalp tarafı ve hastalığın başlama hızı.

Kalbin pompalama gücünü ölçmek için “Ejeksiyon Fraksiyonu (EF)” adı verilen bir değer kullanırız. Bu kalbin her atımda içindeki kanın ne kadarını pompaladığını gösteren bir yüzdedir. Bu değere göre kalp yetmezliğinin başlıca türleri şunlardır:

• Düşük Ejeksiyon Fraksiyonlu Kalp Yetmezliği (HFrEF)
• Korunmuş Ejeksiyon Fraksiyonlu Kalp Yetmezliği (HFpEF)
• Hafif Düzeyde Azalmış Ejeksiyon Fraksiyonlu Kalp Yetmezliği (HFmrEF)

İlk tür olan HFrEF veya sistolik yetmezlik, kalbin kasılma gücünün azaldığı, daha “klasik” tipteki yetmezliktir. Kalp kası zayıflamıştır ve adeta gevşek bir lastik top gibi kanı yeterince güçlü bir şekilde sıkıp ileri pompalayamaz. Bu tür genellikle kalp krizleri sonrası görülür. İkinci tür olan HFpEF veya diyastolik yetmezlik ise daha farklıdır. Burada kalbin kasılma gücü normal olabilir, ancak kalp kası o kadar sertleşmiş ve katılaşmıştır ki gevşeyip içine yeterince kan alamaz. Tıpkı esnekliğini kaybetmiş sert bir balonun şişirilememesi gibi. Pompalanan kan yüzdesi normal görünse de dolan kan miktarı az olduğu için vücuda yine de yeterli kan gitmez. Bu tür genellikle uzun yıllar süren yüksek tansiyon veya diyabet hastalarında görülür. HFmrEF ise bu iki tür arasında “gri bir alanda” kalan hastaları tanımlar.

Kalp yetmezliği, kalbin hangi tarafının daha çok etkilendiğine göre de sınıflandırılır:

• Sol Taraflı Kalp Yetmezliği
• Sağ Taraflı Kalp Yetmezliği

Sol taraflı kalp yetmezliği en sık görülen türdür. Kalbin sol tarafı, temiz kanı tüm vücuda pompalamakla görevlidir. Bu taraf zayıfladığında, kan akciğerlerde birikmeye başlar ve bu da nefes darlığı gibi solunumla ilgili şikayetlere yol açar. Sağ taraflı kalp yetmezliği ise genellikle sol taraflı yetmezliğin ilerlemesi sonucu ortaya çıkar. Kalbin sağ tarafı, kirli kanı akciğerlere göndermekle görevlidir. Akciğerlerdeki basınç artınca sağ taraf zorlanmaya başlar ve kan bu sefer vücudun kendisinde, yani bacaklarda, ayaklarda ve karında birikerek ödeme neden olur.

Kalp Yetmezliği’nin En Önemli Belirtileri Nelerdir?

Peki, bir kişide kalp yetmezliği belirtileri nelerdir? Bu belirtiler genellikle yavaş yavaş başlar ve zamanla şiddetlenebilir. Vücudunuzun size verdiği bu sinyalleri tanımak, erken teşhis ve tedavi için hayati önem taşır. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:

• Özellikle eforla veya merdiven çıkarken ortaya çıkan nefes darlığı
• Sırtüstü düz yatarken nefessiz kalma ve yastık sayısını artırma ihtiyacı
• Gece aniden nefes darlığı ile uyanma
• Ayaklarda, ayak bileklerinde, bacaklarda veya karında gözle görülür şişlik (ödem)
• Birkaç gün içinde hızla ve açıklanamayan bir şekilde kilo almak
• Günlük aktiviteleri bile yapamayacak kadar sürekli yorgunluk ve enerji düşüklüğü
• İştahsızlık, şişkinlik veya mide bulantısı hissi
• Özellikle yatarken artan, geçmeyen inatçı öksürük veya hırıltılı solunum
• Kalbin hızlı veya düzensiz attığını hissetme, yani çarpıntı
• Unutkanlık, kafa karışıklığı veya düşünceleri toparlamada zorluk

Bu belirtilerin arkasındaki mantık oldukça basittir. Nefes darlığı ve öksürük, kanın akciğerlerde birikmesinden kaynaklanır. Ayaklardaki ve karındaki şişlik ile hızlı kilo alımı, vücudun genelinde sıvı tutulmasının bir sonucudur. Yorgunluk ve halsizlik, kaslara ve organlara yeterli oksijenli kanın gitmemesinden ileri gelir. İştahsızlık ve bulantı, sindirim sistemine giden kan akımının azalmasından kaynaklanırken, kafa karışıklığı da beyne giden kan akımının etkilenmesinin bir işareti olabilir.

Bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, durumu hafife almamalı ve mutlaka bir hekime danışmalısınız. Özellikle ani başlayan ve şiddetli olan nefes darlığı, göğüs ağrısı, bayılma veya pembe köpüklü balgam çıkarma gibi durumlar acil tıbbi müdahale gerektirir.

Kalp Yetmezliği’ne Yol Açan Temel Nedenler Nelerdir?

Kalp yetmezliği, genellikle gökten zembille inen bir hastalık değildir; çoğu zaman kalbe daha önceden zarar vermiş veya kalbi aşırı yormuş başka bir sorunun sonucudur. Bu temel nedenleri bilmek, hastalığın önlenmesi ve tedavisi için ilk adımdır. Kalp yetmezliğine zemin hazırlayan en önemli durumlar şunlardır:

• Koroner Arter Hastalığı
• Geçirilmiş Kalp Krizi
• Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon)
• Kalp Kapak Hastalıkları
• Kalp Kası Hastalıkları (Kardiyomiyopati veya Miyokardit)
• Doğuştan Gelen Kalp Kusurları
• Anormal Kalp Ritimleri (Aritmiler)

Koroner arter hastalığı ve bunun en dramatik sonucu olan kalp krizi, kalp yetmezliğinin bir numaralı nedenidir. Kalbi besleyen damarlar (koroner arterler) tıkandığında, kalp kası yeterli oksijen alamaz ve hasar görür. Bu hasarlı bölge artık eskisi gibi kasılamaz ve kalbin pompalama gücü azalır.

Yüksek tansiyon, yani hipertansiyon, sinsi bir düşmandır. Yıllar boyunca kan basıncının yüksek seyretmesi, kalbin sürekli olarak yüksek bir dirence karşı çalışmasına neden olur. Tıpkı sürekli yokuş yukarı araba kullanmak gibi, bu durum zamanla kalp motorunu yorar. Kalp kası önce kalınlaşır (sertleşir), sonra da zayıflayıp genişleyebilir.

Kalp kapak hastalıkları da önemli bir nedendir. Kalpteki dört kapakçık, kanın doğru yönde akmasını sağlayan tek yönlü kapılar gibidir. Bu kapaklarda darlık (tam açılamama) veya yetmezlik (tam kapanamama) olduğunda, kan ya ileri gitmekte zorlanır ya da geriye kaçar. Her iki durumda da kalp, normal işini yapabilmek için çok daha fazla çalışmak zorunda kalır ve zamanla yorulur. İyi haber şu ki özellikle kapak hastalıklarına bağlı kalp yetmezliği, başarılı bir kapak tamiri veya değişimi ameliyatı ile önemli ölçüde düzelebilir, hatta bazen tamamen geri dönebilir. Bu durum bir kalp ve damar cerrahının müdahalesinin ne kadar hayat değiştirici olabileceğinin en güzel örneklerinden biridir.

Bunların dışında, virüsler, aşırı alkol tüketimi, bazı ilaçlar veya genetik nedenlerle doğrudan kalp kasının kendisinin hastalandığı kardiyomiyopatiler, doğuştan gelen kalp delikleri veya yapısal bozukluklar ve tedavi edilmemiş ritim bozuklukları da zamanla kalbi yorarak yetmezliğe sürükleyebilir.

Kalp Yetmezliği Tanısı Nasıl Konulur?

Kalp yetmezliği şüphesiyle bir hekime başvurduğunuzda, tanıya ulaşmak için bir dizi araştırma yapılır. Bu süreç bir dedektifin ipuçlarını birleştirerek sonuca ulaşmasına benzer. Her adım, bir sonraki adımı belirler ve sonunda hastalığın hem varlığını hem de altında yatan nedeni netleştirir.

Tanı süreci, sizinle yapılacak ayrıntılı bir konuşma ile başlar. Şikayetleriniz, ne zaman başladıkları, nelerin onları artırıp azalttığı, geçmişteki sağlık sorunlarınız, kullandığınız ilaçlar ve ailedeki kalp hastalığı öykünüz gibi konular en önemli ipuçlarıdır. Ardından yapılacak fizik muayenede, doktorunuz stetoskopla kalbinizi ve akciğerlerinizi dinleyerek anormal sesleri veya sıvı birikimini (raller) araştırır. Boyun damarlarınızdaki belirginleşme, karaciğerinizdeki büyüme ve bacaklarınızdaki ödem, kalp yetmezliği için önemli fiziksel bulgulardır.

Bu ilk adımlardan sonra, tanıyı kesinleştirmek ve detaylandırmak için bazı testlere ihtiyaç duyulur. Bu testler şunlardır:

• Kan Testleri (Özellikle BNP veya NT-proBNP)
• Elektrokardiyogram (EKG)
• Ekokardiyogram (Kalp Ultrasonu veya EKO)
• Göğüs Röntgeni
• Efor Testi (Stres Testi)
• Kardiyak Manyetik Rezonans (MR)
• Koroner Anjiyografi

Kan testleri arasında özellikle BNP veya NT-proBNP adı verilen hormonlar çok değerlidir. Kalp, gerilim altına girdiğinde ve zorlandığında bu hormonları salgılar. Kandaki seviyelerinin yüksek olması, nefes darlığı gibi şikayetlerin kalpten kaynaklandığını gösteren güçlü bir kanıttır. EKG, kalbin elektriksel aktivitesini kaydederek ritim bozuklukları veya geçirilmiş kalp krizi gibi sorunlar hakkında fikir verir.

Ancak kalp yetmezliği tanısının “altın standardı” ve en önemli aracı Ekokardiyogram’dır. Bu test, ses dalgaları kullanarak kalbin canlı bir videosunu oluşturur. Kalp odacıklarının boyutlarını, duvarların ne kadar iyi kasılıp gevşediğini, kapakçıkların durumunu ve en önemlisi kalbin pompalama gücünü (Ejeksiyon Fraksiyonu – EF) net bir şekilde gösterir. Kalp yetmezliğinin tipini belirlememizi sağlayan en temel test budur.

Göğüs röntgeni kalbin boyutları ve akciğerlerde sıvı birikimi olup olmadığı hakkında genel bir bilgi verir. Eğer altta yatan nedenin damar tıkanıklığı olduğundan şüpheleniyorsak, efor testi veya daha ileri bir yöntem olan koroner anjiyografi gerekebilir. Anjiyografi, kalp damarlarının bir nevi yol haritasını çıkararak tıkanıklıkları kesin olarak gösterir ve bypass ameliyatı gibi tedavilere gerek olup olmadığına karar vermemizi sağlar.

Kalp Yetmezliği’nin Ciddiyeti Nasıl Değerlendirilir?

Kalp yetmezliği tanısı konulduktan sonra, hastalığın ne kadar ilerlemiş olduğunu anlamak için bir evreleme sistemi kullanırız. Bu hem tedavi planını şekillendirmek hem de hastanın durumu hakkında bir öngörüde bulunmak için önemlidir. İki temel sınıflandırma sistemi vardır: biri hastalığın yapısal durumunu (ACC/AHA Evrelemesi), diğeri ise hastanın günlük yaşamındaki kısıtlılığını (NYHA Fonksiyonel Sınıflandırması) temel alır.

ACC/AHA evrelemesini, bir binanın hasar raporu gibi düşünebilirsiniz. Hasar bir kere oluştuktan sonra geri dönmez, ancak doğru müdahalelerle daha da kötüleşmesi önlenebilir. Bu sistemde hastalar evreler arasında geriye gidemez.

• Evre A: Bu evrede henüz bir kalp hastalığı yoktur, ancak kişi yüksek tansiyon, diyabet veya aile öyküsü gibi nedenlerle kalp yetmezliği için yüksek risk altındadır. Amaç hastalığın hiç ortaya çıkmasını engellemektir.
• Evre B: Kişide geçirilmiş kalp krizi veya kapak sorunu gibi yapısal bir kalp hastalığı vardır, ancak henüz kalp yetmezliği belirtileri ortaya çıkmamıştır. Amaç belirtilerin ortaya çıkmasını geciktirmektir.
• Evre C: Hastaların çoğunun tanı aldığı evredir. Kişide hem yapısal kalp hastalığı hem de nefes darlığı, ödem gibi kalp yetmezliği belirtileri mevcuttur. Tedavinin amacı, belirtileri kontrol altına almak, hastaneye yatışları azaltmak ve yaşam kalitesini artırmaktır.
• Evre D: Bu ileri evre kalp yetmezliğidir. Hastanın, mevcut tüm ilaç tedavilerine rağmen dinlenme halinde bile ciddi belirtileri vardır. Kalp yetmezliği 4 evre belirtileri arasında sürekli nefes darlığı, ciddi sıvı birikimi ve aşırı yorgunluk bulunur. Kalp yetmezliğinde son evre belirtileri olarak da bilinen bu durumda kalp nakli veya yapay kalp gibi ileri tedavi seçenekleri gündeme gelir.

NYHA fonksiyonel sınıflandırması ise daha çok hastanın o anki “kondisyonunu” gösterir. Etkili bir tedaviyle hastanın NYHA sınıfı iyileşebilir (örneğin Sınıf III’ten Sınıf II’ye geçebilir). Sınıf I, herhangi bir kısıtlama olmamasını; Sınıf IV ise dinlenme halinde bile belirtilerin olmasını ifade eder. Bu iki sistem birlikte kullanıldığında, hastalığın hem yapısal ciddiyeti hem de hastanın günlük yaşamına etkisi hakkında tam bir resim elde ederiz. Bu evreleme, kalp yetmezliği evreleri hakkında net bir fikir verir ve tedavi yolculuğunu planlamamıza yardımcı olur.

Kalp Yetmezliği Tedavisinde Yaşam Tarzı Değişikliklerinin Önemi Nedir?

Kalp yetmezliği tedavisinde ilaçlar ve ileri teknolojiler çok önemli olsa da tedavinin temelini ve en sağlam zeminini yaşam tarzı değişiklikleri oluşturur. Bu değişiklikler olmadan, en güçlü ilaçların veya en başarılı ameliyatların bile etkisi sınırlı kalır. Bu adımlar, hastanın kendi tedavisinin kaptanı olmasını sağlar.

En temel yaşam tarzı düzenlemeleri şunlardır:

• Günlük kilo takibi yapmak
• Tuzu (sodyumu) ciddi şekilde kısıtlamak
• Sıvı alımını doktorun önerdiği düzeyde tutmak
• Sigarayı kesinlikle bırakmak
• Alkol tüketimini sonlandırmak veya ciddi şekilde sınırlamak
• Doktorun onayladığı düzenli fiziksel aktivite yapmak

Her sabah, tuvaletten sonra ve kahvaltıdan önce aynı kıyafetlerle tartılmak, vücuttaki sıvı birikimini fark etmenin en kolay yoludur. Bir günde 1.5-2 kilodan veya bir haftada 2.5 kilodan fazla artış, vücudun sıvı topladığının ve durumun kötüleştiğinin bir işareti olabilir ve hemen doktora bildirilmelidir.

Tuz, vücutta suyun tutulmasına neden olur. Tuzu kesmek, kalbin pompalaması gereken sıvı miktarını azaltarak onun iş yükünü hafifletir. Bu ödemi ve nefes darlığını kontrol altına almanın en etkili yollarından biridir. Sofradan tuzu kaldırmak yeterli değildir; işlenmiş gıdalar, konserveler, turşular ve hazır soslar gibi gizli tuz kaynaklarından da uzak durmak gerekir. Benzer şekilde doktorunuz özellikle ileri evre yetmezlikte günlük sıvı alımınızı da (su, çay, çorba dahil) kısıtlamanızı isteyebilir.

Sigara ve alkol, kalp kası için zehir gibidir. Sigara damarları daraltır ve kalbin yükünü artırırken, alkol doğrudan kalp kasını zayıflatabilir. Bu alışkanlıkları bırakmak, tedavi planının pazarlık kabul etmez bir parçasıdır.

“Kalp hastası hareket etmemeli” düşüncesi tamamen yanlıştır. Aksine, doktorunuzun izin verdiği ölçüde yapılan düzenli yürüyüş gibi hafif-orta düzeyde egzersizler, kalp kasını güçlendirir, genel kondisyonu ve yaşam kalitesini artırır. Kardiyak rehabilitasyon programları, bu egzersizlerin güvenli ve denetimli bir şekilde nasıl yapılacağını öğrenmek için harika bir fırsattır.

Kalp Yetmezliği Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Kalp yetmezliği nasıl tedavi edilir sorusunun modern tıptaki cevabı, “rehberlere dayalı tıbbi tedavi” (GDMT) olarak bilinen bir yaklaşımdır. Bu etkinliği binlerce hasta üzerinde kanıtlanmış, temel birkaç ilaç grubunun bir arada kullanılması anlamına gelir. Bu ilaçlar, hastalığın farklı mekanizmalarına etki ederek bir takım oyunu oynarlar. Kalp yetmezliği tedavisi var mı diye merak edenler için cevap kesinlikle evettir ve bu ilaçlar tedavinin bel kemiğidir.

Tedavide kullanılan temel ilaç grupları şunlardır:

• ACE İnhibitörleri, ARB’ler veya ARNİ’ler
• Beta Blokerler
• Aldosteron Antagonistleri
• SGLT2 İnhibitörleri
• Diüretikler (İdrar Söktürücüler)

ACE inhibitörleri, ARB’ler ve daha yeni bir grup olan ARNİ’ler, kan damarlarını gevşeterek ve zararlı hormonları engelleyerek kalbin iş yükünü azaltır. Kalbin daha rahat çalışmasını sağlarlar. Beta blokerler ise kalbin üzerindeki “stres pedalını” hafifletir. Kalp atış hızını yavaşlatır, kan basıncını düşürür ve kalbi adrenalin gibi stres hormonlarının yıpratıcı etkilerinden korurlar. Bu ilaçların, özellikle düşük ejeksiyon fraksiyonlu kalp yetmezliğinde yaşam süresini uzattığı kanıtlanmıştır.

Aldosteron antagonistleri ve SGLT2 inhibitörleri, son yıllarda kalp yetmezliği tedavisinde çığır açan ilaç gruplarıdır. Aldosteron antagonistleri, vücuttan zararlı sıvı atılımına yardımcı olurken, kalpteki yara dokusu oluşumunu (fibrozis) da engeller. SGLT2 inhibitörleri ise başlangıçta diyabet ilacı olarak geliştirilmiş olsalar da diyabeti olmayan hastalarda bile kalp yetmezliğine bağlı hastaneye yatışları ve ölümü azalttıkları gösterilmiştir. Artık tedavinin temel taşlarından biridirler.

Diüretikler, yani idrar söktürücüler, vücuttaki fazla tuz ve sıvının böbrekler yoluyla atılmasını sağlar. Bu ilaçlar, nefes darlığı ve ödem gibi belirtileri hızla rahatlatarak hastaya adeta “nefes aldırır”. Ancak tek başlarına hastalığın ilerlemesini durdurmazlar, daha çok semptomları kontrol etmek için kullanılırlar. Bu temel ilaçların kombinasyonu, hastanın durumuna ve kalp yetmezliğinin tipine göre bir kardiyolog tarafından özenle ayarlanır.

İleri Evre Kalp Yetmezliği İçin Hangi Cerrahi Seçenekler Mevcuttur?

İlaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında veya kalp yetmezliğinin altında yatan ve düzeltilebilir mekanik bir sorun olduğunda, cerrahi ve girişimsel tedaviler devreye girer. Bu ileri tedaviler, özellikle ileri evre hastalarda umut olabilir ve bazen kalp yetmezliğine kesin çözüm sunabilir. Bir kalp ve damar cerrahı olarak kalbin “tesisat” veya “elektrik” sistemindeki sorunları düzelterek pompanın tekrar verimli çalışmasını sağlamayı hedefleriz.

Başlıca cerrahi ve girişimsel seçenekler şunlardır:

• Koroner Bypass Ameliyatı
• Kalp Kapak Tamiri veya Değişimi Ameliyatı
• Özel Kalp Pilleri (ICD ve CRT)
• Yapay Kalp Destek Cihazları (VAD)
• Kalp Nakli

Eğer kalp yetmezliğinin nedeni, kalbi besleyen damarlardaki ciddi tıkanıklıklar ise koroner bypass ameliyatı ile bu tıkanıklıkların etrafından yeni yollar oluştururuz. Kanlanması düzelen kalp kası tekrar güçlenebilir ve yetmezlik bulguları gerileyebilir.

Eğer sorun bozuk bir kalp kapağı ise, bu kapağı tamir etmek veya yenisiyle (mekanik ya da biyolojik) değiştirmek, kalbin üzerindeki aşırı yükü ortadan kaldırır. Başarılı bir kapak ameliyatı sonrası, hastaların yaşam kalitesinde ve kalp fonksiyonlarında çarpıcı düzelmeler görülebilir. Bu durum “kalp yetmezliği geçer mi?” sorusuna verilebilecek en olumlu yanıtlardan biridir.

Kalp yetmezliği olan hastalarda tehlikeli ritim bozuklukları ve ani kalp durması riski de artar. ICD adı verilen özel kalp pilleri, bu ölümcül ritimleri algılayıp şok vererek hayat kurtarır. CRT denilen bir diğer pil türü ise kalbin karıncıklarının birbiriyle uyumsuz kasılmasını düzelterek kalbin daha senkronize ve verimli çalışmasını sağlar.

Tüm bu tedavilere yanıt vermeyen son evre (Evre D) hastalarda ise iki önemli seçenek kalır: yapay kalp destek cihazları (VAD) ve kalp nakli. VAD’lar, zayıflamış kalbin işini üstlenen mekanik pompalardır. Kalp nakli bekleyen hastalar için bir köprü görevi görebileceği gibi, nakil için uygun olmayan hastalarda kalıcı bir tedavi (“hedef tedavi”) olarak da kullanılabilirler. Kalp nakli ise, hastalıklı kalbin sağlıklı bir verici kalbiyle değiştirildiği, kalp yetmezliğinin nihai tedavi yöntemidir.

Kalp Yetmezliği ile Yaşam ve Uzun Dönem Yönetim Nasıl Olmalıdır?

Kalp yetmezliği tanısı almak, hayatınızda yeni bir sayfa açmak demektir. Bu yönetilmesi gereken kronik bir durumdur, ancak modern tedaviler ve doğru bir yaklaşımla pek çok hasta dolu ve aktif bir yaşam sürebilir. Bu yolculukta başarı, hasta, ailesi ve sağlık ekibi arasında kurulacak güçlü bir ortaklığa bağlıdır.

Hastaların ve yakınlarının en çok sorduğu sorulardan biri şudur: “Kalp yetmezliği kaç yıl yaşar?” Bu sorunun net ve herkes için geçerli bir cevabı yoktur. Kalp yetmezliğinde yaşam süresi, hastalığın evresine, altta yatan nedene, hastanın yaşına, diğer sağlık sorunlarına ve en önemlisi tedaviye ne kadar iyi uyum gösterdiğine bağlı olarak büyük değişkenlik gösterir. Örneğin erken evrede (Evre B veya C, NYHA Sınıf I-II) tanı konmuş ve tedavisini aksatmayan bir hastanın beklentisi, ileri evre (Evre D) bir hastadan çok farklıdır. Geçmişe kıyasla, günümüzdeki tedavi seçenekleri sayesinde kalp yetmezliği 2 evre yaşam süresi ve kalp yetmezliği 3 evre yaşam süresi önemli ölçüde uzamıştır. Kalp yetmezliği 4 evre yaşam süresi daha sınırlı olsa da kalp nakli ve yapay kalp gibi teknolojiler bu hastalar için de yeni umutlar sunmaktadır. Unutulmaması gereken, istatistiklerin kişisel bir öngörü olmadığıdır.

Uzun dönemde başarılı bir yönetim için bazı kilit noktalar vardır:

• İlaçları her gün, reçete edildiği şekilde aksatmadan kullanmak
• Doktor ve hemşire kontrollerini asla ihmal etmemek
• Hastalığınızı, belirtilerinizi ve tedavinizin mantığını öğrenmek
• Bir destek sistemi kurmak (aile, arkadaşlar, hasta destek grupları)
• Gerekirse psikolojik destek almaktan çekinmemek
• İleri evrelerde yaşam kalitesini artırmaya yönelik palyatif bakım desteğini değerlendirmek

Tedaviye uyum, bu işin temelidir. İlaçları kendinizi iyi hissettiğinizde bile bırakmamalısınız, çünkü bu ilaçlar sadece belirtileri değil hastalığın ilerlemesini de yavaşlatır. Düzenli kontroller, tedavinizin doğru yolda olup olmadığını anlamak ve gerektiğinde ayarlamalar yapmak için şarttır.

Bu süreçte korku, kaygı, öfke veya depresyon gibi duygular yaşamak çok normaldir. Bu duyguları güvendiğiniz kişilerle veya bir profesyonelle paylaşmak, yükünüzü hafifletecektir. Son olarak palyatif bakım kavramını doğru anlamak gerekir. Palyatif bakım, sadece yaşam sonu bakımı demek değildir. Amacı, hastalığın her evresinde nefes darlığı, ağrı, yorgunluk gibi belirtileri hafifletmek, hastanın ve ailenin yaşam kalitesini en üst düzeye çıkarmaktır.

Kalp yetmezliği ile yaşamak bir maratondur. Bu maratonda, biz hekimler sizin antrenörünüz ve en büyük destekçiniziz. Doğru adımlarla, bu yarışı başarıyla tamamlamak ve yaşam kalitenizi korumak mümkündür.

Sıkça Sorulan Sorular

Prof. Dr. Yavuz Beşoğul

Prof. Dr. Yavuz Beşoğul, 25 yılı aşkın deneyime sahip bir Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanıdır. Türkiye’de kapalı kalp ve atan kalpte bypass ameliyatlarının öncülerindendir. Bugüne kadar binlerce başarılı ameliyat gerçekleştirmiş, ulusal ve uluslararası dergilerde 100’den fazla bilimsel makale yayımlamıştır.